Тиман мусюр

Босьтöм Википедияись
Тиман мусюр Европаын

Тиман мусюр (рочӧнжык Тиманскӧй кряж) – Коми Республикаын да Яран кытшын вылынін.

Тиман мусюр куйлӧ Роч волькытін ойвыв-асыввылын. Сія нюжалӧ Баренц саридзись Чоша вом дорсянь лунвыв-асыввылӧ Эжва ю йыввезӧдз. Мусюрыс лоӧ 900 км кузя да 60-80 км пасьта.

Тиманыс янсӧтӧ Рочму ойвылісь улынінсӧ кыкӧ: сы кузя мунӧ ваюкан Вынва бассейн да Печора бассейн коласын.

Тиман мусюр позьӧ торйӧтны куим юкӧт вылӧ:

  • Ойвыв торсӧ янсӧтӧ Мозынӧ усян Пижма ю. Этія торыс тэчӧм невылын из лёдззезісь: Косма Из, Тима Из дмд., кӧдна вылынананыс сибӧтчӧны 303 метраӧдз. Татӧн куйлӧ тундра нето вӧратундра.
  • Шӧрӧт тор куйлӧ кык ю – Мозынӧ усян Пижма да Печораӧ усян Пижма – коласын. Этія торыс быдӧс Тиман мусюрас медвылын: медджуджыт чут татӧн – Чӧдлас Из (471).
  • Лунвыв торыс – плато коддьӧм. Этійӧ платоас юоккез кырӧтӧмась оллезнысӧ да шогмӧма кынымкӧ вылынін, кӧдна шусьӧны «пармаэз» (вылынаныс – 300-350 метраӧдз). Тиманыслӧн лунвыв торыс куйлӧ тайга отын.

Медыджыт кар Тиман вылас – Уква. А мукӧдлаын отирыс сы вылын олӧ етша.

Тиман мусюрас тыр колана шедтассэз: титана минераллэз (Ярега), бокситтэз (Чӧдлас Из), девон кадся базальттэзын куйлан агаттэз, мусир шогманіннэз (Улыс Чудью да Ярега Уква дорын, Лаявож), газ да конденсат (Войвож, Омра), битум, сотчан сланеччез, торф, строитчан иззэз.