Франс

Франсуз Республика République française
Дӧрапас Вужпас
Девиз: Liberté, Égalité, Fraternité Гимн: Марсельеза
Аркман кад	843
Ӧтувтчӧм Европаӧ пырӧм	1957 во
Каналан кыв	франсуз кыв
Юркар	Париж
Веськӧтлан нёж	республика
Юралісь	Эмманюэль Макрон
Премьер-министр	Эдуар Филипп
Мувывтор му югытас ва увтын %	674 843 км² 47’ местаын 0,26
Оліссезлӧн лыд Му югытас Тшӧкыта	64 102 000 (2007) 20’ местаын 114 морт/км²
Валюта	евро (EUR)
БПЛ му югытас БПЛ/морт му югытас	2,2 трлн. $ (2006) 6’ местаын 35 404 $ 18’ местаын
Интернет домен	.fr (+.eu)
Телефон код	+33
Кад кытш гожумнас	UTC +1 UTC +2

Франс нето Франсузму (фр.  France, роч. Франция) — рытвыв Европаын ыджыт канму. Тыр нимыс — Франсуз Республика.

Ордчӧн Франсыскӧт куйлӧны сэтшӧм канмуэз: Белгия ойвылас, Лецебург, Немечму, Швейцарму, Италья да Монако асыввылас, Эспання да Андорра лунвылас. Рытвылас Франс петӧ Биская курья дорӧ, ойвылас — Ла Манш вис дорӧ, а лунвыв-асыввылас — Мушӧр саридз дорӧ.

География

Франс – лажмытіннэзлӧн да паськыт керӧса массиввезлӧн му. Кӧрӧм жӧ керӧссэз сыын не сідз уна босьтӧны местасӧ.

Франсузмуын медпаськыт ляпкыт места – Франс лажмытін, кӧда кузя котӧртӧ Сэн ю да сылӧн вож Марн и мымдакӧ Луар. Эта лажмытіныс кералӧма известковӧй лёдззезӧн, кӧдна невылынӧсь да аркмӧмӧсь чорыт керӧс породаэзісь. Ыжда сьӧрті мӧдік ляпкыт места – Гаронн лажмытін, кӧда кузя визывтӧ Гаронн ю; Бискайя курья дынын эта лажмытіныс вевттьӧма песӧк дюнаэзӧн, кӧдна вайӧтӧмӧсь саридзӧн. Веськыта шуны, ойвыв-рытвыв Франсузму – быдсӧн лажмытіна. Куимӧт лажмыт места – Рон лажмытін – куйлӧ торйӧн. Сія кыссьӧ паськыт визьӧн Рон да Сон юэз пӧлӧн, асыввылын кӧрӧм керӧссэз коласын да рытвылын керӧса массиввез коласын; сія вевттьӧма ю наноссэзӧн.

Франсузмуын ыджыт пространствоэз босьтӧны керӧса джуджытіннэз. Ны коласісь тодиль ыджыт ӧтік – Медшӧрӧт массив. Сія зэв вылын и вачкисьӧ паськыт плато вылӧ, кӧда вевдӧрын лэбӧмась кусӧм вулканнэз.

Сэтшӧмӧсь Мон Дор да вулкан лёдз Пюиын, кӧдаын поснитик да гырись вулканнэс лыддиссьӧны 60-ӧдз. Быдӧнныс нія куйлӧны потӧминнэзын, кӧдна пыр кӧркӧ овлывлісӧ изверженнёэз. Важ лаваэз да туффез, кӧдна важын ни сайкалісӧ и кӧдна аркмисӧ пӧимись, вевттьӧны Овернь – сідз шусьӧ эта вулкана лапӧлыс.

Медшӧрӧт массивлӧн асыввыв дорыс бура лэбтӧма и шусьӧ сія Сэвеннӧн. Эна керӧссэс крута лэдзчисьӧны асыввывлань – Рон лажмытінлань, кӧда аркмис му кора пуксьӧмсянь.

Мӧдік зэв паськыт, но ӧддьӧн лажмыт массив куйлӧ Бретань кӧдж вылын да Нормандиын. Эта массивыс тӧдчытӧг ӧтлаасьӧ ордчӧн куйлан лажмытіннэзкӧт. Франсузму ойвыв-асыввылын эмӧсь неыджыт джуджытіннэз: лажмыт Арденнэз, кӧдна пырӧны Франс пытшкӧ токо асланыс рытвыв помӧн, да вылынжык Вогеззэз, кӧдна одзза мировӧй косясян бӧрсянь лоисӧ Франслӧн быдсӧн ӧтлаын матын куйлан Рейн лажмытін торкӧт. Вогеззэз да Арденнэз коласын куйлӧ невылын Лотаринг плато.

Кӧрӧм керӧссэз сулалӧны токо Франсузму доррез гӧгӧр. Лунвыв-асыввылын, Швейцармукӧт визир вылын, эм невылын Юра, а лунланьынжык, Итальякӧт визир вылын, сулалӧны ӧддьӧн вылын Француз Альпаэз ӧтлаын Мон Блан йылӧн, кӧдалӧн вылынаыс 4810 м. Лунвыв-рытвылын, Эспаннякӧт визир вылын, сулалӧны Маладетта йылӧн Пиренаэз.

Франсузмуын колана шедтассэз куйлӧны токӧ керӧс массиввез кок увтын. Главнӧйес ны коласісь – Провансын бокситтэз да Вогезаэз дынсянь ойвывланьӧ, Лотаринг плато пытшкын, Мец гӧгӧр кӧрт рудаэз; этӧ Европаын ӧтік медбогат кӧрт куйлассэзісь. Но изшомӧн Франсузмуыс абу озыр; главнӧй кулассэз сылӧн куйлӧны Арденн керӧс увтын, Лилль кар дынын, да Медщӧрӧт массив кок увтын, Ле Крезо кар дынын.

Мусиннэз Франсузмуын – мымдакӧ шаргунаӧсь, мымдакӧ субтропиксяӧ вуджанаӧсь. Татӧн мусиннэс бура шогмӧтанаӧсь, нежели Ыджыт Бритмуын да Немечмуын, сідз кыдз Франсму пытшкын абу кыссянйыӧн ваялӧмторрез и ӧддьӧн паськыта эмӧсь лёсс пуксьӧссэз.

Франсузмуын климатыс лӧсялана шоныт нето саридздорся. Енӧжваэз вайӧтсьӧны ордча океансянь рыт тӧввезӧн, кӧдна ыждалӧны кузь год. Керӧссэз да массиввез вылын климатыс кӧдзытжык и сэтчин ӧддьӧн уна усьӧ енӧжваыс; керӧссэс да массиввес рытвыв покаттэзын енӧжваэс усьӧны унажык, нежели асыввыв покаттэзын. Лёка кӧс каддэсӧ Франсму оз тӧд, а сувтса зэррез сэтчин овлӧны ӧддьӧн тшӧкыта, кӧр океансянь пондӧны мунны ыджыт циклоннэз.

Быдсӧн мӧдік климатыс Мушӧр саридз дорын да Рон лажмытінын, кӧда ойвывланьсянь сайӧвтӧма керӧссэзӧн. Сэтчин гожумся джынгодӧ сулалӧ атмосфералӧн вылын нырыштӧм да мича, жар погоддя, кӧр почти оз овлӧ зэррез. Тӧвнас атмосфералӧн нырыштӧмыс усьӧ, и татчӧ океансянь пырӧны циклоннэз, кӧдна вайӧтӧны ыджыт зэррез. Кӧдзыттэз татчӧ озжык сибавлӧ; климатыс субтропикся да.

Франсузмуын юэз унавааӧсь, но не пырсяӧсь: то нія ыждӧны да пӧртчӧны гудыр визыввезӧ, то сідз чинӧны, што пароходдэзлӧ абу кокнит адззыны фарватер. Эта ӧддьӧнжыксӧ овлӧ Луар вылын да Гаронн вылын, кӧдна уна васӧ босьтӧны Медшӧрӧт массивын ливеннез дырни.

Сӱспан-влак

Францийыш Мийымаш финанс-кечалтше йотэл, але картлан ик ийлан пуалтеш да тыгай тичмаш ий шуйалт кертеш. Тиде типан илаш видым пуымо негыз-ситыше капиталын улмыжо, тыгак Францийыште тарваныдымаш лийшаш. Элыште лийме 5 ий эртымек, вес элын гражданинже ПМСЛАН правам налеш, вара вигак гражданствыш документым пуа.

Визитер (визитер) - кужу жап вучымо визытан, эквивалент визыт. Йотэл элыште финанс вуйыншогышым налаш кужун визым налеш. Тудо Францийыш толеш. 3 тылзе жапыште иммиграцийым да интеграцийым (СССР) управленийыште сералташ кӱлеш. Вара йотэл префектурышто картым Налеш Уныка. Документым пуымо жап-2-3 тылзе.

Францийыш иммиграций

Францийыште официальный увер дене 2006 ийыште миллион иммигрант да 3,6 миллион миллионын йотэлже лийын. 2011 ийлан 30 % Франций калык 60 ий деч самырык 60 ияш улыт кумшо тукымышто иммигрант лийын. 2018 ийлан чумыр налмаште иммигрант-шамыч да нунын вияш тукымышт 14 миллион еҥ (20,9) 14 миллион еҥ (20,9). 2019 ийлан Францийыште 2019 ийлан 6,7 миллион иммигрант лийын, 9,9% элысе калык.

Официал француз рашемдымашым «иммигрант «да»йотэл " палемдыман:

• иммигрант лийын, Французский гражданин шочмо жаплан Француз деч ӧрдыжтӧ шочшо айдеме. Тыгеракын, «иммигрант» статусшо ӱмыр мучкылан икымше ыреслыме годым еҥлан пуалтеш;
• йотэллан Француз гражданствым налдыме еҥ шотлалтеш. Тыге «йотэл» статус курымлан пуалтеш да француз гражданствын чурийжым лукмо татыште вашталтен кертеш;

Ий еда Францийыш пураш кӧнымашыжым 130 тӱжем йотэл йотэл - влак налыт-тиде чотыш Европысо каласымаш гыч иммигрант-влак огыт пуро. Иктаж пелыж гыч ешым уштымо амал дене пуалтеш, вес семынже эллаште илыше йотэл, кеч-могай лишыл родо-тукымышт улыт.

Идалык еда 150 тӱжем наре еҥ француз гражданствым налыт. Тыге Францийыште илыше йотэл граждан-влакын чотышт ий гыч ийыш чарныде кодеш.