Лыдним
Лыдним (числительнӧй) — кывладын асвына сёрнитор. Лыдниммезӧн шусьӧны шуаннэз, кӧдна мыччалӧны эмторрезлісь (предметтэзлісь) лыд, лыддикӧ нылісь арт, а сідзжӧ ӧтлаӧтӧмӧн лыддьӧм.
Коми лыдниммез
[вильмӧтны | Вильмӧтны код]Коми кылын эм сэтшӧм лыдниммез.
| Лыддьӧс | Лыдним | |
|---|---|---|
| Перем комиӧн | Зыряна нёж | |
| 1 | ӧтік | ӧти |
| 2 | кык | кык |
| 3 | куим | куим |
| 4 | нёль | нёль |
| 5 | вит | вит |
| 6 | квать | квайт |
| 7 | сизим | сизим |
| 8 | кыкьямыс | кӧкъямыс |
| 9 | ӧкмыс | ӧкмыс |
| 10 | дас | дас |
| 11 | дасӧтік | дас ӧти |
| 12 | даскык | дас кык |
| 13 | даскуим | даc куим |
| 14 | даснёль | дас нёль |
| 15 | дасвит | дас вит |
| 16 | дасквать | дас квайт |
| 17 | дассизим | дас cизим |
| 18 | даскыкьямыс | дас кӧкъямыс |
| 19 | дасӧкмыс | дас ӧкмыс |
| 20 | кыкдас | кызь |
| 21 | кыкдас ӧтік | кызь ӧти |
| 30 | куимдас | комын |
| 40 | нёльдас | нелямын |
| 50 | витдас | ветымын |
| 60 | кватьдас | квайтымын |
| 70 | сизимдас | сизимдас |
| 80 | кыкьямысдас | кӧкъямысдас |
| 90 | ӧкмысдас | ӧкмысдас |
| 100 | сё | сё |
| 1000 | сюрс | сюрс |
Лыдним чукӧррез
[вильмӧтны | Вильмӧтны код]Лыдниммез асланыс вежӧртас сьӧрті овлӧны кодяӧсь, сьӧрбӧраӧсь да ӧтлаӧтӧмӧсь.
Кодя лыдниммез мыччалӧны предметтэзлісь лыд, видзӧны очакыв кыным? юасян вылӧ. Мыччалӧм могись: ӧтік, кык, куим, нёль, вит, квать, сизим, кыкьямыс, ӧкмыс, дас, дасӧтік, даскык, даскуим, кыкдас, кыкдаслісь, кыкдаслӧ.
Сьӧрбӧра лыдниммез мыччалӧны предметтэзлісь лыддикӧ арт, видзӧны очакыв кынымӧт? кынымӧдз? юасяннэз вылӧ. Нія аркмӧны кодя лыдниммез бӧрӧ ӧт содтас быдтӧмӧн. Мыччалӧм могись: кыкӧт, куимӧт, нёльӧт, витӧт, сизимӧт, дасӧт, даснёльӧт, дасвитӧт, дассизимӧт, дасӧкмысӧт.
Медодзза кык кодя лыднимись сьӧрбӧра лыдниммес вермӧны аркмыны мӧдік вужжезісь и мӧдкодь содтассэзӧн: медодзза, мӧдік.
Вужыс кӧ мыччалӧма лыдпасӧн, сэк содтасыс гижсьӧ кырӧлок пыр: 1-а, 2-к, 3-ӧт, 24-ӧт, 135-ӧт. Эм кӧ сэсся эманим, то кырӧлока содтас туйӧ позьӧ гижны апостроф: 1’ классын, 3’ лунӧ, 24’ автобус, 135’ километра.
Ӧтлаӧтӧм лыдниммез мыччалӧны предметтэзлісь лыдсӧ ӧтлаӧтӧмӧн. Нія аркмӧны кодя лыдним бӧрӧ нан содтас быдтӧмӧн. Мыччалӧм могись: нёльнан год, витнан морт, куимнан вон.
Лыднимлӧн тэчас
[вильмӧтны | Вильмӧтны код]Тэчас сьӧрті лыдниммес овлӧны ӧтпӧвсаӧсь, унавужаӧсь, унакылаӧсь.
Ӧтпӧвсаэзын эм токӧ ӧтік вуж: ӧтік, квать, сизимӧт, кыкнанным.
Унавужаэзын вужжез кыка нето унажык: витдас, кватьдас, дассизимӧт, даскыкьямысӧт.
Унакыла лыдниммез аркмӧны кынымкӧ торья лыднимись: куимдас нёль, нёльдас кык, куимсё витдас квать.
Лыднимлӧн синтаксис
[вильмӧтны | Вильмӧтны код]Кӧр лыдниммез петӧны эманиммезкӧт, нія озӧ вежласьӧ: дас морт, дасӧт морт, кыкнан мортыс, куимнан сойыслӧ.
Лыдниммес вермӧны петны эманиммезтӧг, сэк нія вежласьӧны кӧрталан сьӧрті. Мыччалӧм могись: дас, дасӧн, даслӧн, даскӧт; дасӧт, дасӧтӧн, дасӧтлӧн, дасӧткӧт; кыкнан, кыкнанӧн, кыкнанлӧн, кыкнанкӧт.
Лыдним сёрникузяын лоӧ видзан нето паськӧтан юкӧтӧн. Мыччалӧм могись: Кыкнанныс локтасӧ аскадӧ. Кык да кык — нёль. Воннэс велӧтчӧны сизимӧт классын. Чулаліс мӧдік час.
Лыдниммез гижӧм
[вильмӧтны | Вильмӧтны код]Лыдниммез гижикӧ колӧ видзны тӧдвылын сэтшӧм туйдӧттэз.
- Нечорыт лыд мыччалікӧ ордчӧн кӧ петасӧ кык лыдним, нія гижсьӧны кырӧлок пыр: ӧтік-кык, кык-куим, куим-нёль, нёль-вит, кыкьямыс-ӧкмыс. Сія жӧ могсӧ тыртан кывтэчас эманим + лыдним, гижсьӧ торйӧн: керку куим.
- Кывбӧррезкӧт лыдним гижсьӧ торйын: кыкдас гӧгӧр, вит мымда, нёль кузя.
- Лыдпассэзӧн гижӧм лыдним бӧрӧ вежаннэз одзӧ сувтӧтсьӧ кырӧлок, мыччалӧм могись: 4-ись, 3-ӧдз, 80-ын.
- Сьӧрбӧра лыднимыс кӧ гижӧма лыдпасӧн содтас туйӧ позьӧ гижны апостроф: 7-ӧт нето 7’, 16-ӧт нето 16’. Но датаэзын содтас не апостроф озӧ гижсьӧ: 2009 воын, 1998 годӧ, январ 27 лунӧ.
- Нэм (век) мыччалікӧ лыдним пыр гижсьӧ латин лыдпассэзӧн, а содтас сы бӧрын оз гижсьы: XXI векын, XVIII нэмсянь.
Лыдниммезлӧн зораммӧм
[вильмӧтны | Вильмӧтны код]Лыддьöтан
[вильмӧтны | Вильмӧтны код]- Майшев, И. И. Грамматика коми-пермяцкого языка. М.-Л., 1940.
- Коми-пермяцкий язык: Введение, фонетика, лексика и морфология / под ред. и при соавт. проф. В. И. Лыткина. Кудымкар: Коми-перм. кн. изд-во, 1962.