Кӧсладор район

Босьтöм Википедияись
Кӧсладор район
'Косинский район'
Вужпас
Дӧрапас
Канму Роч Федерация
Ыджытжык регион Перем ладорись Коми кытш
Янсалӧм 4 посадму
Веськӧтлан шӧрин Кӧс посад
Аркман кад 1924' во
Юралісь Анфалов Евгений Васильевич
Веськöтлан кыввез коми, роч
Оліссез (2009 во) 7,9
Мувывтор 3426 км²
Кӧсладор район мусерпас
Кад кытш +5 (гожумнас +6)
Телефон код +7 34298
Пошта индекссэз 619430, 619433, 619435, 619437, 619442
Автомобиль код 59
Веськöтланлöн сайт


Кӧсла́дор район (рочӧнжык Коси́нскӧй район) — веськӧтлан юкӧт Перем ладорись Коми кытшын. Куйлӧ Кӧсва ю кывтытын, Кудымкар–Гайна автотуйсянь асыввылын.

Аркмӧтӧм 1924' годӧ февраль 27' лунӧ Чердын уездісь Чурак, Кӧс, Юксьӧв да Бондюг волоссез ӧтлаӧтӧмӧн. Медодз вӧлі Камакатыт (Верхнекамскӧй) кытшын, а февраль 26' лунӧ 1925' воын Коми кытш аркмикӧ лоис сы пытшкын.

Районын лыддисьӧ 59 оланін, ны коласын кык посад (Кӧс да Пуксипи), öкмыс посёлок да 47 грезд (деревня).

Веськӧтлан шӧринКӧс посад. Кӧссянь Кудымкарӧдз – 163 км, Перемӧдз – 338 км, медматын кӧрттуй позйӧдз (Совкар) – 150 км.

Районын юралö Анфалов Евгений Васильевич (2011' восянь).

География[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Кöсладор районлöн мувывторыс 3462 км2 ыжда, ныись му-видз уджалӧм понда лӧсялӧны токӧ 4%. Мӧдік торыс – вӧр да нюррез увтын.

Ойвывсянь лунвылӧ районыс нюжалӧ 91 км ылына, рытвывсянь асыввылӧ – 67 км ылына.

Кöсладорыс межаасьӧ: ойвылын Гайна районкӧт, рытвылын – Кӧчладор районкӧт, лунвылын – Юрла да Кудымкар районнэзкӧт, асыввылын – Чердын, Совкар (Соликамскӧй) да Совдор (Усоллё) районнэзкӧт.

Район му кузя котӧртӧны Кӧсва ю да сылӧн 20 кыным вож. Ны коласын медкузьӧсь – Лолӧг, Косья, Вум, Сия, Октыль, Булач, Лолым, Лоч, Одань, Сым, Солым. Ойвылын район пыр котӧртӧ Кама.

Вӧр-ваись аскоддя ладорӧн лыддисьӧны: Гнилуха нинпуаин (Усь Кӧсва гӧгӧрын, ыждаыс 78 га), Солым нинпуаин (Солым посёлоксянь 6,5 км ойвыв-рытвылӧ, ыждаыс 20 га), Вум нинпуаин (Лёвич дорын, ыждаыс 45 га), Лёль яг (Вылісь Лёль дорын, ыждаыс 67 га) да Селиш нюр (Кӧс посад, Лочсай да Селиш грезддэз коласын, ыждаыс 20 сюрс га).

Янсалӧм[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Кöсладор районын öні нёль посадму:

Посадму Мувывтор
(га)
Кыным морт
(2009)
Кыным
оланін
Кӧс посадму 55240 4855 22
Лёвич посадму 66100 876 13
Светлича посадму 21800 922 5
Чадзӧв посадму 28070 1251 11

Отир[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Олӧны Кöсладор районын 7,9 сюрс морт. Ныись 74% – комиэз. Йӧзыслӧн топыта – 7,1 морт/км2-ын.

История[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Кӧсладор район аркмикӧ 1924' годӧ февраль 27' лунӧ сы пытшкӧ пырӧмась Чердын уездісь Чурак (27 олан ин, 6029 морт), Кӧс (17 олан ин, 2526 морт), Юксьӧв да Бондюг волоссез.

1925' во кежӧ районын вӧлі 22 сельсовет: Кӧс, Улісь Кӧс, Селиш, Лёвич, Чурак, Лямпин, Варыш, Пуксипи, Чадзӧв, Отопков, Юксьӧв, Порошволь, Пятигор, Октыльсорд, Гайна, Нӧрыс, Иванчина, Чӧжӧгӧв, Данилова, Аннинск, Плёсо, Давыдова.

1926' годӧ 9' сельсовет (Гайна, Нӧрыс, Иванчина, Чӧжӧгӧв, Данилова, Аннинск, Плёсо, Давыдова, Пятигор) вӧлісӧ торйӧтӧмӧсь Кӧсладор районісь, да ны под вылын лӧсьӧтӧмась торья Гайна район. Сы коста жӧ Юрла районісь янсӧтӧмась ойвывся сельсоветтэз, кытӧн вӧлі лӧсьӧтӧм Кӧчладор район. Сэтчӧ Кӧсладор районісь вуджӧтӧмась Ӧтӧпка да Юксьӧв сельсоветтэсӧ.

1930' во кежӧ Кӧсладор районын кольччисӧ 11 сельсовет (76 олан ин):

Сельсовет Кыным

олан ин

Кӧс 2
Улісь Кӧс 5
Октыльсорд 5
Селиш 2
Пуксипи 4
Порошволь 9
Панин 7
Чадзӧв 12
Лёвич 12
Чурак 10
Лямпин 8

Сэсся Октыльсорд, Улісь Кӧс да Селиш сельсоветтэсӧ вежӧмась, а муэсӧ пыртӧмась Кӧс сельсовет увтӧ, вӧвлӧм Панин сельсоветлісь муэз – Порошволь сельсовет увтӧ, Лямпинлісь – Чурак сельсовет увтӧ.

1960' годӧ Чадзӧв сельсовет увтісь торйӧтӧмась Сосновка сельсовет.

19??' годӧ вӧлі лӧсьӧтӧм Солым сельсовет, кӧда 1982' восянь шусьӧ Светлича сельсовет.

Пуксипи сельсовет увтісь вӧлі торйӧтӧм Мараты сельсовет (посёлоккез Мараты да Буждӧм), кӧда 1963' воын вӧлі вуджӧтӧм Кӧсладор районісь Кӧчладор районӧ.

1969' годӧ Кӧсладор районӧ вуджӧтӧмась Гайна райӧнісь Пятигор сельсовет.

1969'-2004' воэзӧ районын вӧлі 9 сельсовет.

Сельсовет Кыным морт

(01.01.2003)

Кыным олан ин

(2003)

Кӧс 4225 10
Лёвич 556 7
Порошволь 550 7
Пуксипи 541 3
Пятигор 292 7
Светлича (Солым) 1066 5
Сосновка 455 2
Чадзӧв 957 9
Чурак 475 11

2005' годӧ виль роч туйдӧт сьӧрті Кӧсладор районын лӧсьӧтісӧ нёль посадму: Кӧс посадму увтӧ пыртісӧ вӧвлӧм сельсоветтэз: Кӧс, Порошволь, Пуксипи да Пятигор, Лёвич увтӧ – Лёвич да Чурак, Чадзӧв увтӧ – Чадзӧв да Сосновка, Светлича увтӧ – кӧркӧся Светлича сельсовет.

Кöсладор районын юралöмась[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Юралісь Уджалан кад
КПСС РК-ын I секретаррез
? ?
? ?
? ?
? ?
? ?
? ?
? ?
? ?
Райисполкомын председателлез
Трошев А.Н. 1924
Глаголев Александр Иванович 1925
Савельев Степан Васильевич 1926-1929
Ильиных Степан Матвеевич 1929-1930
Петров П.Н. 1931-1933
Исаев Иван Павлович 1934-1935
Ильиных Петра Макарович 1936-1937
Колобов Александр Иванович 1938-1943
Федосеев Павел Николаевич 1944
Семериков 1945-1946
Петров Павел Николевич 1947-1949
Петров Иван Васильевич 1950
Мещагин Степан Васильевич 1951-1959
Канюков Николай Дмитриевич 1960-1963
Яковкин Виктор Николаевич 1963-1988
Юркин Михаил Михайлович 1988-1990
Чугайнов Борис Александрович 1990-1992
Район администрациялöн юраліссез
Чугайнов Борис Александрович 1992-1993' август
Кочев Валерий Павлович 1993' август – 1996' нояб
Федосеев Дмитрий Филиппович 1996' нояб – 2000' декаб
Кочев Александр Павлович 2000' декаб – 2005' нояб
Муниципал районын юраліссез
Чугаев Юрий Егорович 2005' нояб – 2011' апрель
Анфалов Евгений Васильевич 2011' апрельсянь öнöдз

Веськöтлöм[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Кöсладор район понда öнняся устав примитöмась виль роч туйдöт сьöрті 2005' декаб 9' лунö. Уставыс регистрируйтöм Волгадор федерал кытшын РФ Минюстлöн ГУ-öн 2006' январ 13' лунö.

Кöсладор районын öння юралісь Анфалов Евгений Васильевич вöлі бöрйöм Кöсладорын оліссезöн 2011' март 27' лунö мöдöдз турын. Сы понда кипасалöмась 53,35% локтіссез. «Öтласа Рочмусянь» вöзйöм одзза юралісь Чугаев Юрий Егорович понда сетöмась кипаснысö 44,3%. Бöрйисьны локтöмась быдсöн 68,5% отир. Ю.Е. Чугаев норасис, оппоненттэс пö ньöбöмась бöрйиссесö, но баснисö пöдтісö.

Отир нимсянь баитісь орган Кöчладор районын — Земство öксян

Земство öксянас öні юралö Федосеева Валентина Васильевна. Нуöтісь специалистыс — Якушева Ольга Николаевна. Ревизия сьöрті комиссияöн веськöтлісь — Фадеева Ольга Карловна

Земство öксянö бöрйöмöсь то киннэз (2005' октяб 9' лунö да 2009' октяб 11' лунö) [1]:

Гишшан, ним, айним Кöр чужис Кытöн уджалö Кытöн олö Кин нимсянь баитö
Колесников Сергей Павлович 15.11.1960 Кöсісь ЦРБ, врач-хирург Кöс посад Кöс посад
Останина Вера Ивановна 17.12.1959 Порошволись ООШ, велöтісь Маскаль грезд Порошволь грезд
Фирсова Луиза Васильевна 27.04.1945 пенсионер Кöс посад Кöс посад
Гойнов Александр Леонидович 02.01.1960 пенсионер Кöс посад Кöс посад
Чугаева Ирина Степановна 08.03.1966 Кöсісь ЦРБ, врач-терапевт Кöс посад Кöс посад
Османов Рустем Рефатович 02.11.1953 ОАО "Уралсвязьинформлöн" Очёрись ТУЭС ПФЭ-сянь Кöсісь ЛТУ-ын юралісь Кордон посёлок Кордон посёлок
Федосеева Римма Леонидовна 15.05.1961 Кöсісь ЦРБ, врач-терапевт Кордон посёлок Кордон посёлок
Федосеева Лидия Егоровна 09.10.1957 Вольвылісь пельшöрпункт, пельдшöр Вольвыл грезд Пуксипи грезд
Сычев Александр Александрович 10.02.1953 Лёвичись ООШ, велöтісь Лёвич грезд Лёвич грезд
Федосеева Валентина Всильевна 10.11.1947 пенсионер Горки посёлок Лёвич грезд
Кучев Климентий Николаевич 16.01.1958 СПК "Чадзöв", медыджыт инженер Чадзöв грезд Чадзöв грезд
Андрова Надежда Сергеевна 21.08.1961 Кöсісь СОШ, завуч Кордон посёлок Чадзöв грезд
Кудинов Василий Иванович 07.07.1954 уджбергöтісь Кöс посад Сосновка посёлок
Осипова Надежда Геннадьевна 13.12.1965 Светличаись ООШ, велöтісь Светлича посёлок Светлича посёлок
Никитасенко Степан Валентинович 20.01.1961 уджбергöтісь Кордон посёлок Светлича посёлок

Кӧзяйство[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Культура да мд.[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Оланіннэз[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Омӧн район пасьта ӧні сулалӧны 51 оланін. Статус сьӧрті ны коласын эмӧсь 2 посад, 9 посёлок да 40 грезд (деревня).

Посаддэз:

Коми ним Роч ним Оліссез

(2009.01.01)

Горт

видзаннэз

Посадму
Кӧс Коса 2296 857 Кӧс
Пуксипи Пуксиб 387 141 Кӧс

Ӧння посёлоккез:

Коми ним Роч ним Оліссез

(2009.01.01)

Горт

видзаннэз

Посадму
Виль Светлича Новая Светлица 426 155 Светлича
Вылісь Лёль Верх-Лёль 156 57 Чадзӧв
Горки Горки 146 63 Лёвич
Кордон Кордон 1160 449 Кӧс
Лочсай Лочь-Сай 114 47 Лёвич
Одань Одань 1 1 Светлича
Солым Солым 245 94 Светлича
Сосновка Сосновка 230 77 Чадзӧв
Усь Кӧсва Усть-Коса 226 71 Светлича

Кӧркӧся посёлоккез:

Коми ним Роч ним Воэз Сельсовет
Бадь Пашня Бадь-Пашня ? Селиш
Буждӧм Буждым ? Пуксипи
Вартанты Вартанты ? Сосновка
Двенадцатӧй Двенадцатый ? Сосновка
Изгарьян Изгарьян ? Сосновка
Светлича Светлица ? Светлича
Усь Коколь Усть-Коколь ? Лямпин

Ӧння грезддэз (деревняэз):

Коми ним Роч ним Оліссез

(2009.01.01)

Горт видзаннэз Посадму
Абрамӧв Абрамово 65 31 Кӧс
Андронӧв Андроново 0 0 Лёвич
Баранӧв Бараново 7 4 Кӧс
Бачманӧв Бачманово 151 51 Чадзӧв
Быкӧв Быково 0 0 Лёвич
Варыш Варыш 12 7 Кӧс
Виль Гущин Новое Гущино 4 3 Кӧс
Вольвыл Войвыл 65 28 Кӧс
Гаврикӧв Гавриково 22 6 Кӧс
Гортлуд Гортлуд 72 21 Чадзӧв
Гришкин Гришкино 7 3 Лёвич
Дедеруй Дедеруй 7 3 Лёвич
Демид Демидово 26 11 Лёвич
Денин Денино 39 10 Лёвич
Зинкӧв Зинково 15 4 Лёвич
Карчой Карчой 11 7 Чадзӧв
Кийӧв Киев ? ? Лёвич
Киршин Киршино 11 3 Лёвич
Красинькӧв Красильниково 3 2 Чадзӧв
Краснобай Краснобай 11 6 Лёвич
Кривцы Кривцы 24 12 Кӧс
Лёвич Левичи 276 85 Лёвич
Лямпин Лямпино 36 16 Лёвич
Маскаль Маскали 118 45 Кӧс
Мыс Мыс 101 39 Кӧс
Нагорнӧй Нагорная 0 0 Кӧс
Несӧль Несоли 42 16 Кӧс
Нӧвӧжилӧв Новожилово 8 4 Лёвич
Нятяин Нятяино 20 5 Кӧс
Октыльсорд Старое Гущино 5 2 Кӧс
Панин Панино 83 21 Кӧс
Пеклаыб Пеклаыб 26 14 Чадзӧв
Подгора Подгора 57 21 Кӧс
Поддячӧв Подъячево 161 52 Чадзӧв
Помичӧв Фомичево 5 3 Кӧс
Порошволь Порошево 122 40 Кӧс
Пыдӧс Пыдосово 117 31 Чадзӧв
Пятигор Пятигоры 87 24 Кӧс
Селиш Селище 0 0 Лёвич (Кӧс с/с)
Сенин Сенино 0 0 Лёвич
Сӧмсорд Чирково 84 35 Кӧс
Трипанӧв Трифаново 12 6 Кӧс
Улісь Кӧс Нижняя Коса 101 42 Кӧс
Чадзӧв Чазево 297 92 Чадзӧв
Чоййыл Среднее Бачманово 27 7 Чадзӧв
Чурак Чураки 180 63 Лёвич
Шалам Шалам 0 0 Лёвич

Кӧркӧся грезддэз:

Коми ним Роч ним Воэз Кытӧн вӧлі
Абакумӧв Абакумово ? Чадзӧв с/с
Багай Багай ? Лёвич с/с
Братанӧв Братаново ? Улісь Кӧс с/с
Важыб Важыб ? Пуксипи с/с
Вильыб Вильыб ? Лямпин с/с
Войвыл Войвыл ? Панин с/с
Глубокӧй Глубокое ? Селиш с/с
Губанӧв Губаново ? Улісь Кӧс с/с
Гущин Гущино ? Октыльсорд с/с
Дарӧв Дарово ? Панин с/с
Дасморт Дасмортово ? Панин с/с
Ильин Ильинск ? Чурак с/с
Исайӧв Исаево ? Порошволь с/с
Кашпальник Кашпальник ? Порошволь с/с
Кондакӧв Кондаково ? Лёвич с/с
Котша Котша ? Чадзӧв с/с
Кӧчыб Кочыб ? Лямпин с/с
Липӧв Липово ? Чурак с/с
Новосёл Новосёлы ? Порошволь с/с
Откань Откань ? Панин с/с
Пальник Пальник ? Чурак с/с
Пасынки Пысынки ? Лямпин с/с
Подгорнӧй Подгорная ? Улісь Кӧс с/с
Светлича Светлица ? Порошволь с/с
Собачка Собачка ? Порошволь с/с
Тимина Тимино ? Чурак с/с
Трипанӧв Трифаново ? Панин с/с
Тыла Тыла ? Лямпин с/с
Тылавыл Тыла ? Чадзӧв с/с
Усь Вум Усть-Вум ? Лёвич с/с
Цыганӧв Цыганово ? Лёвич с/с
Чертеж Чертеж ? Лёвич с/с
Юла Юла ? Октыльсорд с/с
Якунин Якунина ? Лёвич с/с

Видзӧт сідзжӧ[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Ыстісяннэз[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

  1. https://web.archive.org/web/20120126020445/http://www.kosa.permkrai.ru/duma/deputat/

Ыстöттэз[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

Ӧшмӧссэз[вильмӧтны | Вильмӧтны код]

  • География Коми-Пермяцкого автономного округа. Пермь, 1992. ISBN 5-7625-0162-0.
  • Коми-Пермяцкий автономный округ на рубеже веков. Кудымкар, 2000. ISBN 5-87901-051-1
  • Мартынов М. Е. Селения Косинского района. Справочно-статистический материал. Кудымкар, 2009. ISBN 978-5-87901-127-2
  • Шаги времени. К 80-летию образования Косинского района / редактор-составитель О. П. Кучева. Пермь, 2004. ISBN 5-93683-030-X.
Коми кытшын районнэз
Ӧння районнэз Гайна район | Кӧсладор район | Кӧчладор район | Кудымкар район | Юрла район | Юсьва район
Кӧркӧся район Белоёв район